خلیج فارس

خليج پارس نامي است به جاي مانده از کهن‌ترين منابع، زيرا که از سده‌هاي پيش از ميلاد سر بر آورده است، و با پارس و فارس _ نام سرزمين ملت ايران _ گره خورده است. قدمت خليج فارس با همين نام چندان ديرينه است که عده‌اي معتقدند: «خليج فارس گهواره تمدن عالم يا خواستگاه نوع بشر است.» ساکنان باستاني اين منطقه، نخستين انسان‌هايي بودند که روش دريانوردي را آموخته و کشتي اختراع کرده و شرق و غرب را به يکديگر پيوند داده‌اند. اما دريانوردي ايرانيان در خليج فارس، قريب پانصد سال پيش از ميلاد مسيح و در دوران سلطنت داريوش اول آغاز شد.داریوش بزرگ ،‌ نخستين ناوگان دريايي جهان را به وجود آورد.کشتي‌هاي او طول رودخانه سند را تا کرانه‌هاي اقيانوس هند و درياي عمان و خليج فارس پيمودند، و سپس شبه جزيره عربستان را دور زده و تا انتهاي درياي سرخ کنوني رسيدند. او براي نخستين بار در محل کنوني کانال سوئز فرمان کندن ترعه‌اي(کانالي) را داد و کشتي هايش از طريق همين ترعه به درياي مديترانه راه يافتند. در کتيبه‌اي که در محل اين کانال به دست آمده نوشته شده است: "من پارسي هستم. از پارس مصر را گشودم. من فرمان کندن اين ترعه را داده ام از رودي که از مصر روان است به دريايي که از پارس آيد پس اين جوي کنده شد چنان که فرمان داده‌ام و ناوها آيند از مصر از اين آبراه به پارس چنان که خواست من بود. "اين نخستين مدرک مکتوب بجا مانده درباره خليج فارس است. از سفرنامه فيثاغورث 570 قبل از ميلاد تا سال 1958 در تمام منابع مکتوب جهان نام خليج فارس و يا معادلهاي آن در ديگر زبانها ثبت شده است. از دوره جمال عبدالناصر رئيس جمهور پيشين مصر، به تشويق او و اوجگيري تعصب عربي، رسماً کشورهاي عربي نام تاريخي خليج فارس را در رسانه ها و کتب رسمي عربي تغيير دادند. در دوره داريوش دوم ناوگاني ايراني به رهبري سردار صداسپ ماموريت يافت تا جهان را دور بزند وي عازم مديترانه و سواحل شنقيط (موريتاني) تا نزديک اشانتي و سواحل بنين پيش رفتند ولي در اثر برخورد با اقوام وحشي سفر را ناتمام گذاشتند.از سفرنامه فيثاغورث 570 قبل از ميلاد تا سال 1958 در تمام منابع مکتوب جهان نام خليج فارس و يا معادلهاي آن در ديگر زبانها ثبت شده است.


خليج فارس از سمت شمال با ايران، از غرب با کويت و عراق و از جنوب با عربستان، بحرين و امارت متحده عربي همسايه است. وسعت آن 240،000 کيلومتر است و پس از خليج مکزيک و خليج هودسن سومين خليج بزرگ جهان به شمار مي آيد. اين خليج توسط تنگه هرمز به درياي عمان و از طريق آن به درياهاي آزاد مرتبط است و جزاير مهم آن عبارت‌اند از: خارک، ابوموسي، تنب بزرگ، تنب کوچک، کيش، قشم، و لاوان که تمامي آنها به ايران تعلق دارد. خليج فارس و سواحل آن معادن سرشار نفت و گاز دارد و مسير انتقال نفت کشورهايي چون کويت، عربستان و امارات متحده عربي است. به همين دليل، منطقه‌اي مهم و راهبردي به شمار مي‌آيد. بندرهاي مهمي در حاشيه خليج فارس وجود دارد که از آنها مي‌توان بندر شارجه، دوبي، ابوظبي و بندر عباس و بوشهر را نام برد. دريانوردي در خليج فارس پيشينه بسيار طولاني دارد ولي نخستين مدارک قطعي در اين زمينه به سده چهارم پيش از ميلاد مربوط است. پس از بسته شدن راه بازرگاني ميان خاور و باختر در دوره عثماني، پرتغالي‌ها متوجه اهميت اين خليج شدند، به طوري که سراسر سده شانزدهم ميلادي خليج فارس را در تصرف خود داشتند. اما پس از آن انگلستان توانست کشورهاي رقيب را از آن خارج کند و در آغاز قرن نوزدهم بر آن تسلط يابد. با اين حال، در سال‌هاي بعد نيز کشورهاي حاشيه جنوبي آن به تدريج مستقل شدند و انگلستان پايگاه‌هاي خود را از دست داد.